Dysleksja rozwojowa-to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu. Określenie ,,rozwojowa” podkreśla wiek, w którym te problemy występują, czyli w dzieciństwie, od początku nauki czytania i pisania. O dysleksji rozwojowej mówimy w przypadku, kiedy niepowodzenie w nauce pomimo pomocy utrzymują się powyżej 8-9 roku życia, u dzieci młodszych można stwierdzić ,,ryzyko dysleksji”

Jakie czynniki sprzyjają dysleksji?

– wcześniactwo, zagrożona ciąża, skomplikowany poród

– mała ilość punktów w skali Apgar po porodzie (od 6 w dół)

– obciążenie genetyczne, czyli rodzice czy starsze rodzeństwo ma dysleksję

– opóźnienia w rozwoju mowy

– leworęczność

Zanim dziecko zacznie czytać i pisać.

Aby nabyć umiejętność czytania i pisania muszą u dziecka rozwijać się prawidłowo tzw. funkcje percepcyjno-motoryczne.

W skład tych funkcji wchodzą:

– funkcje językowe, wzrokowe, słuchowe, dotykowe, kinestetyczne (czyli odczuwanie ruchu)

– motoryka (duża-sprawność ruchowa całego ciała, mała czyli sprawność manualna)

– uwaga

Zanim dziecko zacznie czytać i pisać muszą dobrze się rozwijać:

– pamięć

– lateralizacja (czyli inaczej stronność ciała, a więc większa sprawność, aktywność jednej strony ciała od drugiej)

– orientacja w schemacie ciała oraz w kierunkach w przestrzeni

 Jeżeli zatem dzieci, pomimo inteligencji w normie, dobrze funkcjonujących narządów zmysłu i właściwej opieki dydaktycznej i wychowawczej, wykazują wybiórcze zaburzenia rozwoju psychoruchowego, można podejrzewać ryzyko dysleksji.

Symptomy ryzyka dysleksji, w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym :

– dzieci nie raczkują lub mało raczkują

– gorzej utrzymują równowagę w pozycji siedzącej i stojącej

– później zaczynają mówić i niewyraźnie wypowiadają pierwsze słowa, zdania

– późno zaczynają chodzić, biegać

– są mało zręczne manualnie, nieporadne w samoobsłudze

– nie próbują same rysować(2 letnie dziecko powinno same rysować linię, zaś 3 letnie koło)

– są mało sprawne w czasie zabaw klockami

Wiek przedszkoly 3-5 lat

– mała sprawność ruchowa: dziecko słabo biega, ma trudności z utrzymaniem równowagi, jest niezgrabne w ruchach, ma kłopoty z łapaniem, rzucaniem piłki, źle funkcjonuje w zabawach ruchowych, z trudem uczy się jeździć na rowerze, nartach, łyżwach. Nie ma poczucia rytmu;

– mała sprawność ruchowa rąk: trudności i niechęć do samoobsługi np. zapinania guzików, zabaw manipulacyjnych, takich jak nawlekanie koralików, źle trzyma kredki, rysując za mocno lub za słabo je naciska.

Wiek przedszkolny:

– budowanie z klocków sprawia dziecku trudność;

-maluch rysuje niechętnie i uproszczone, prymitywne rysunki. Nie umie narysować koła jako 3 latek, kwadratu i krzyża jako 4 latek, trójkąta i kwadratu jako 5 latek

– zaburzenia funkcji wzrokowych objawiają się kłopotami w składaniu obrazka pociętego na części, układaniu puzzli, układanek i mozaiki

– opóźniony rozwój lateralizacji: nie dominuje jedna ręka, lecz dziecko używa naprzemiennie obydwu

– opóźniony rozwój mowy: dziecko nieprawidłowo wypowiada głoski, posługuje się niewielką ilością słów, ma problem z budowaniem zdań, dłuższych wypowiedzi, często używa neologizmów (czyli mówi swoim językiem), przekręca, upraszcza wyrazy, ma problem z zapamiętaniem nazw, nie zapamiętuje krótkich wierszyków, i piosenek, niepoprawnie stosuje wyrażenia przyimkowe ,,w, pod, na , nad, przed”

– opóźniona jest orientacja w przestrzeni i schemacie własnego ciała; z końcem wieku przedszkolnego dziecko nie powinno mylić się i mieć kłopotu ze wskazaniem ręki prawej, lewej

Klasa,,0” :

– kłopoty z samoobsługą spowodowane są małą precyzyjnością ruchów rąk –dziecko nie potrafi zawiązać sznurowadeł na kokardkę, używać nożyczek, widelca

– dziecko pomimo ćwiczeń nieprawidłowo trzyma ołówek w palcach, w niewłaściwym kierunku kreśli linie pionowe (od dołu do góry) i poziome (od prawej do lewej)

– dziecko ma problem z rysowaniem szlaczków, odtwarzaniem figur i wzorów geometrycznych

– dziecko ma kłopoty z wyodrębnieniem elementów z całości (odszukaniem szczegółów różniących dwa obrazki), jak również składaniem elementów w całość (np. budowaniem według wzoru budowli z klocków, układaniem mozaiki), trudności z odróżnianiem kształtów i liter podobnych (m-n-u, l- ł-t, g-p-b-d)

– dziecko ma problemy z określaniem stosunków przestrzennych (na, pod, przed, za, obok ),ma trudności ze wskazaniem na sobie części ciała, gdy określa terminami prawe-lewe

– dziecko przejawia trudności w orientacji w czasie np. określaniu pory roku, dnia

– nauka czytania sprawia mu duży kłopot, czyta bardzo wolno, najczęściej głoskuje i zazwyczaj nie potrafi złożyć wyrazu z głosek w całość

– pierwsze próby pisania są nieudane-można zaobserwować, że dziecko często pisze litery i cyfry zwierciadlanie, odwzorowuje wyrazy , zapisując je od strony prawej do lewej

– zaburzone funkcje językowe charakteryzują się wadliwą wymową, przekręcaniem trudnych wyrazów, (przestawianie głosek i sylab, upodabnianiem głosek np. sosa lub szosza), błędami gramatycznymi, ubogim słownikiem, trudnościami z zapamiętywaniem nazw pór roku, dni tygodnia, wiersza, piosenki, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie

– trudności w różnicowaniu głosek podobnych (np. z-s, g-k, b-p, t-d), trudności z wydzielaniem sylab i głosek ze słów, składaniem całego słowa z podanych sylab i głosek, rozpoznawaniem i tworzeniem rymów, wyklaskiwaniem rytmów.

Należy pamiętać  że wymienione wyżej symptomy powinny wzbudzić naszą czujność i skłonić do wizyty u specjalisty. Rozpoznane ryzyko dysleksji i podjęte odpowiednie kroki mogą skutecznie zapobiec trudnościom w czytaniu i pisaniu.

Pomoc dzieciom ryzyka dysleksji

 Dzieci ryzyka dysleksji powinny nadrobić swoje opóźnienia rozwojowe przed rozpoczęciem nauki szkolnej. Skuteczność pomocy jest zależna od tego kiedy zostaną zaobserwowane trudności dziecka oraz , czy uda się zawczasu i w jakim stopniu wyrównać dysharmonie rozwoju psychomotorycznego.

Ćwiczenia przygotowujące do nauki pisania i czytania:

– malowanie pęczkiem waty, rękoma modelowanie w glinie, plastelinie, modelinie, masie solnej, cieście (wałkowanie, ugniatanie kulek), malowanie pędzlami różnej grubości,

– wydzieranie z kolorowego papieru, starych gazet, naklejanki,

– nawlekanie kolorowych koralików, przewlekanie sznurówek przez otworki w tekturze

– rysowanie figur, różnych kształtów w powietrzu

– wycinanie po linii falistej, prostej

– kopiowanie rysunków

– rysowanie szlaczków

– układanie obrazków z części

– wyszukiwanie różnic i podobieństw w obrazkach

– segregowanie obrazków w grupy tematyczne

– odszukiwanie identycznych obrazków

– wyszukiwanie przedmiotów ukrytych wśród innych

– rozwiązywanie rebusów, zagadek

– utrwalanie kształtów liter

– słuchowe różnicowanie dźwięków pochodzących z najbliższego otoczenia

– odtwarzanie prostych rytmów

– podział wyrazów na sylaby i tworzenie wyrazów z sylab

– wydzielanie pierwszej i ostatniej głoski nazwy obrazka

– w pracy wykorzystać możemy gry planszowe, puzzle, ukladanki, programy komputerowe.

Zasady pracy z dzieckiem:

– zachęcanie dziecka i dodawanie otuchy poprzez pochwały do działań

– dyskretne obserwowanie poczynań dziecka by w razie potrzeby służyć pomocą

– wytworzenie nawyków porządkowych

– stopniowanie trudności

– dążenie do finalizowania zadań

– każda praca dziecka powinna być szanowana

– dłuższe zadania dzielić na etapy

– ćwiczenia trudniejsze przeplatać łatwiejszymi